Meşhur Çibörek ve Balaban Köfte’yi Tadın

Avrupai şehir dokusu, ortasından süzülen Porsuk Çayı ve cıvıl cıvıl öğrenci nüfusuyla Eskişehir, sizi ilk andan itibaren kendine hayran bırakan bir şehir. Odunpazarı’nın cumbalı evleri arasında tarihte bir yolculuğa çıktınız, Porsuk’ta gondolla Venedik’i aratmayan bir gezinti yaptınız. Peki, karınlar acıkınca akla o meşhur soru geliyor:Eskişehir’de ne yenir? Hazır olun, çünkü bu şehirde sizi sadece lezzetli yemekler değil, aynı zamanda her lokmasında Kırım’dan Anadolu’ya uzanan bir göç hikayesi bekliyor.

Eskişehir mutfağının demirbaşı sayılan üç efsane var: dillere destan Çibörek, doyuruculuğuyla nam salmış Balaban Köfte ve eve dönerken almalık en tatlı hediye Met Helvası. Bu lezzet üçlüsünü tatmadan şehirden ayrılmak olmaz. Sizi bekleyen bu lezzet serüvenine hazırsanız, kemerlerinizi bağlayın, başlıyoruz!

Kırım Tatarlarının Mirası Meşhur “Çibörek”i Otantik Bir Restoranda Tadın

Eskişehir denince akla gelen ilk lezzet şüphesiz Çibörek’tir. Ama durun, size küçük bir sır verelim: sakın ona “çiğ börek” demeyin! Bu lezzetin doğru adı “Çibörek” ve bu ismin arkasında harika bir anlam yatıyor. Kıpçak lehçesinde “çi” kelimesi “lezzetli” anlamına geliyor, yani aslında yediğiniz şeyin adı “lezzetli börek”. Bir diğer rivayete göre ise kızgın yağa atıldığında çıkardığı “şırrr” sesinden dolayı asıl adı “Şırbörek” imiş.

Peki nedir bu Çibörek’i bu kadar özel kılan? Kırım Tatarlarının 19. yüzyılda Anadolu’ya göçleriyle şehre armağan ettiği bu lezzet, mayasız hamurun içine konan çiğ kıyma, soğan ve baharatlı harcın, yarım ay şeklinde kapatılarak kızgın yağda saniyeler içinde pişirilmesiyle hazırlanıyor. Gözünüz korkmasın, yağda kızarmasına rağmen ustasının elinden çıkan bir Çibörek asla yağ çekmez. Dışı çıtır çıtır, içi ise o kadar sulu kalır ki ilk ısırıkta etin suyu ağzınıza dağılır.

Bu lezzeti deneyimlemek için Eskişehir’de sayısız mekan var. Odunpazarı’ndaki Kırım Tatar Kültür Çi Börek Evi veya Has Kırım Çibörekçisi gibi yerler, bu lezzeti otantik atmosferde tatmak için harika seçenekler. Bir mekana girip kendinizden emin bir şekilde “Bir porsiyon Çibörek alabilir miyim?” dediğinizde, sadece bir turist değil, şehrin kültürüne saygı duyan bir gezgin olduğunuzu gösterirsiniz. Bu küçük detay, inanın, size daha sıcak gülümsemeler olarak geri dönecektir.

İskender’e Rakip Gösterilen Efsane: “Balaban Köfte”yi Deneyin

Eğer “Ben şöyle etli, doyurucu, bol soslu bir şeyler arıyorum” diyorsanız, istikametiniz belli: Balaban Köfte! Bursa’nın İskender’ine sıkı bir rakip olarak gösterilen bu lezzet, Eskişehir’in bir diğer Tatar mirasıdır. Adı da kendisi gibi iddialı; Tatarca’da “çok büyük” anlamına gelen “balaban” kelimesinden geliyor. Rivayete göre, porsiyonları o kadar doyurucuymuş ki zamanla yemeğin adı bu şekilde kalmış.

Gözünüzde canlandıralım: Tabağın en altında küp küp doğranmış ve sıcacık kemik suyuyla hafifçe ıslatılmış tırnak pideler. Üzerinde bir kat yoğurt, onun da üzerinde özel domates sosu. Ve en tepede, ızgarada pişirilmiş, dana kaburgadan yapılan o meşhur yassı köfteler. Son dokunuş olarak üzerine gezdirilen kızgın tereyağı ve yanındaki közlenmiş biberle bu tabak, adeta bir lezzet şölenine dönüşüyor.

Bu efsaneyi tatmak için en bilinen adreslerden biri, yemeği “ütü” ile pişirme tekniğiyle ünlenmiş olan Fahrettin Usta Balaban Kebap‘tır. Evet, yanlış duymadınız, eski kömürlü ütülerle eti pişirerek lokum gibi yapıyorlar! Bir diğer klasik mekan ise yılların eskitemediği Abdüsselam Balaban Kebap Salonu‘dur. Bu doyurucu lezzeti tattıktan sonra, enerjinizi atmak için Eskişehir’in tarihi Odunpazarı sokaklarında bir yürüyüşe çıkabilirsiniz.

Eve Dönerken Alınacak En Tatlı Hediye: Eskişehir’e Özgü “Met Helvası”ndan Satın Alın

Eskişehir gezinizi tatlı bir anıyla noktalamak ve sevdiklerinize bu şehirden bir lezzet götürmek isterseniz, aradığınız şey kesinlikle Met Helvası. Pişmaniyeye benzetilse de aslında kendine has dokusu ve harika bir hikayesi olan bu tatlı, şehrin en özel ürünlerinden biri. Adını, çubuk (met) ve aşık kemiğiyle oynanan eski bir sokak oyunundan alıyor.

Oyunun geleneği ise çok keyifli: Kış gecelerinde oynanan bu oyunun kaybedeni, kazanan tarafa helva yapmakla cezalandırılırmış. İşte bu eğlenceli gelenek, bugün Eskişehir’in en meşhur tatlısını ortaya çıkarmış. Un, yağ ve şekerin maharetli ellerde lif lif çekilmesiyle hazırlanan Met Helvası, pişmaniyenin aksine daha sert, sıkıştırılmış ve yoğun bir yapıya sahiptir. Ağızda dağılırken bıraktığı tat ise gerçekten eşsizdir.

Kakaolu ve sade başta olmak üzere farklı çeşitlerini bulabileceğiniz bu helvayı satın almak için şehir merkezindeki kuruyemişçilere ve helvacılara uğrayabilirsiniz. Özellikle Eriş Helva gibi köklü markaların ürünleri, kalitesiyle öne çıkıyor. Hem taşıması kolay hem de lezzeti garanti olan Met Helvası, Eskişehir hatıranızı en tatlı şekilde yaşatacak.

Hazır Buraya Kadar Gelmişken…

Eskişehir’in bu üç efsane lezzetini tattıktan sonra midenizde tatlı bir ağırlık, yüzünüzde ise kocaman bir gülümseme olacağına eminiz. Bu lezzet dolu molanın ardından şehri keşfetmeye devam etmek isterseniz, rotanızı tarihi Odunpazarı bölgesine çevirebilirsiniz. Burada Lületaşı Müzesi‘ni gezebilir, Atlıhan El Sanatları Çarşısı‘ndan el yapımı hediyelikler alabilirsiniz. Akşam saatlerinde ise Porsuk Çayı kenarında bir kahve içmek veya ailenizle Sazova Parkı‘ndaki Masal Şatosu’nu ziyaret etmek harika bir fikir olacaktır. Eskişehir’in sunduğu tüm güzellikleri keşfetmek için Eskişehir Gezilecek Yerler sayfamıza göz atmayı unutmayın.

Kaynak: Eskişehir mutfağının kültürel zenginliği hakkında daha fazla resmi bilgi için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Eskişehir tanıtım sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Eskişehir’in en meşhur yemeği hangisidir? Eskişehir denince akla ilk gelen lezzet kesinlikle Kırım Tatarlarından miras kalan Çibörek‘tir. Ancak, en az onun kadar meşhur ve doyurucu bir seçenek olan Balaban Köfte de şehrin simgelerindendir.

Çibörek ve çiğ börek aynı şey mi? Hayır, aynı şey değil. Doğru adı Çibörek‘tir ve Kıpçak Türkçesinde “lezzetli börek” anlamına gelir. “Çiğ börek” yaygın bir yanılgıdır. İçindeki kıyma harcı çiğ olarak konulsa da, kızgın yağda tamamen pişer.

Eskişehir’den hediye olarak ne alınır? Eskişehir’den alınacak en tatlı hediye, adını geleneksel bir oyundan alan Met Helvası‘dır. Ayrıca, Odunpazarı’nda bulabileceğiniz el yapımı lületaşı ürünleri de harika birer hatıra ve hediye seçeneğidir.